یقه طلایی گم شده توتانخ آمون کجاست؟

سفری پرماجرا از ایتالیا تا سوئیس

یقه طلایی گم شده توتانخ آمون کجاست؟

چهارمین تابوت توتانخ آمون به تنهایی ۱۱۰۰ کیلوگرم طلای خالص داشت. در یکی از اتاق‌های مقبرهٔ او حدود ۶۵۰ قطعه جام، کوزه، مجسمه، تخت و گنج پیدا شد که تعدادی از آن‌ها با طلا و سنگ‌های گران‌قیمت تزیین شده بودند. همچنین لباس‌هایی از پوست پلنگ، گنجه‌هایی از عاج و جواهرات پیدا شد.

زیر پوسته های مومیایی و در زیر ترین لایه قبل از رسیدن به پوست، یقه‌ای پیش‌بند مانند، حصیر بافت طلایی با طرحی زیگزاگ به چشم می‌خورد‌. این پیش‌بند تمام قسمت بالای سینه تا گردن را می‌پوشاند. این جملاتی است از هاوارد کارتر باستان شناسی که برای نخستین بارمقبره توتانخ آمون (Tutankhamun) را بازگشایی کرد.

به گزارش تلویزیون الماس، سه سال زمان برد تا هاوارد کارتر باستان شناس، مقبره توتانخ آمون را در دره پادشاهان مصر کشف کند. او مومیایی فرعون را از تابوتش بیرون آورد و لایه ای از باندهای کتانی را باز کرد. در زیر باندها، یک یقه یا گردنبند باشکوه را بر روی سینه پادشاه جوان، دید. این یقه بیش از ۳ هزار سال قبل روی سینه و گردن پادشاه قرار گرفته بود.

عکس‌های گرفته شده توسط هری برتون عکاس حفاری، که تقریباً یک سال بعد گرفته شد نشان می‌دهد که یقه هنوز در جای خود باقی مانده و مومیایی به تابوت بازگردانده شده بود. اما زمانی که در سال ۱۹۶۸ عکسبرداری با اشعه ایکس انجام شد، یقه ای وجود نداشت و مومیایی به شدت آسیب دیده بود‌‌.

در هفت سال گذشته، مارک گابولد مصر شناس برجسته از دانشگاه پل والری مونپلیه تلاشی بی وقفه کرد تا این یقه یا گردنبند را بیابد. شاید تنها بخشی از آن باقی مانده بود و باید مشخص می‌شد که آیا کارتر خودش دست به کار شده و پروژه ای درباره این یقه پیاده کرده تا آن را پنهان کند یا خیر.

گابولد می‌گوید: وقتی یک دهه پیش کتابم را درباره توتانخ آمون شروع کردم، متوجه شدم که باید به مسئله اشیایی که توسط کارتر گم شده‌اند بپردازم.

گنجینه مقبره توتانخ آمون و سیستم پارتیج

برخی از باستان شناسان خارجی در حفاری‌های اولیه در مصر اجازه داشتند مجموعه‌ای از آثار باستانی را به کشورهای خود بازگردانند، که به نام سیستم پارتیج یا تقسیم معروف بود. اما کارتر چنین توافقی با دولت مصر برای مقبره توتانخ آمون نداشت.

قرار بود هر چیزی که پیدا کرد در قاهره باقی بماند و در موزه این شهر ذخیره یا نمایش داده شود. کارتر در سال ۱۹۳۹ درگذشت و خواهرزاده‌اش فیلیس واکر مسئول اموال او بود.

فهرستی از آثار باستانی یافت شده در مجموعه او تهیه و ارزش گذاری شد. ۲۰ شی یافت شده در مجموعه کارتر متعلق به توتانخ آمون بود. در سال ۱۹۴۶، واکر برخی از این مصنوعات را به پادشاه مصر فاروق هدیه داد و او نیز به نوبه خود آنها را به موزه قاهره تقدیم کرد.

گابولده می‌گوید: کارتر به خودی خود نمی‌توانسته این اشیا را بازگرداند، زیرا از ابتدا قرار نبود آن‌ها مصر را ترک کنند. اشیاء دیگری از مجموعه کارتر قبلاً فروخته شده بود، که برخی از گنجینه مقبره توتانخ آمون هم جزئی از آنها بود.

سفری پر ماجرا از ایتالیا تا سوئیس

در سال ۲۰۱۵، گابولده یک گردنبند طلا را رویت کرد که از یک مجموعه خصوصی برای فروش توسط خانه حراج کریستی به لندن آمده بود. این جواهرات پنج سال قبل در جای دیگری عرضه شده بود، اما جواهرات در هر دو مورد فروخته نشدند.

گابولده می گوید: وقتی برای اولین بار تصویر گردنبند را چند هفته قبل از حراج دیدم، شکلش برایم آشنا بود. پس از یک سال تحقیق، او به این نتیجه رسید که این قطعه از مهره های طلایی از همان یقه ای که کارتر در سال ۱۹۲۵ روی مومیایی فرعون دیده بود، تشکیل شده است.

گابولده خاطرنشان می کند که مهره ها به چیزی که او آن را گردنبند فانتزی می نامد، تبدیل شده است که از قطعات جواهرات اصلی ساخته شده است تا چیزی کاملاً غیراصیل و غیر مرتبط ساخته شده باشد‌. تحقیقات او سپس او را به دو شاهین طلا و فیانس در موزه نلسون اتکینز در کانزاس سیتی، میسوری هدایت کرد.

گابولده معتقد است که این آثار نیز از یقه مهره‌های توتانخ آمون به دست آمده‌اند. این آثار توسط موزه در سال ۱۹۶۷ از یک مجموعه‌دار خریداری شده بود که آنها را از یک حراج و مصرشناس آماتور دریافت کرده بود که او نیز آنها را از کارتر گرفته بود.

تکه‌های یقه تنها مصنوعات مقبره توتانخ آمون نیستند که زمانی در اختیار کارتر بود. گابولده نشان داده است که گنجینه های دیگری شامل یک گردنبند شیشه ای طلایی و آبی نیز جزئی از این میراث ربوده شده است.

این گردنبند اکنون در موزه بریتانیا است و البته گردنبند فانتزی دیگری نیز در موزه هنر سنت لوئیس است که از مهره های خریداری شده از اسپینک در سال ۱۹۴۰ ساخته شده است.

این محقق خاطر نشان می کند که احتمالاً تعداد بیشتری از این گنجینه در دنیا وجود دارد. در سال ۲۰۱۰ موزه هنر متروپولیتن ۱۹ اثر را که از مقبره توتانخ آمون به نمایش گذاشته بود را به مصر برگرداند.

اشیا بیشتر در مجموعه های شخصی

گابولده همچنین از یافتن اشیایی در مجموعه های شخصی که در فهرست اشیا نیامده شگفت زده است. او می‌گوید: چیزی که من را شگفت‌زده کرد این بود که اشیای بیشتری از آنچه توسط محققان قبلی شناسایی شده بود پیدا کردم و توانستم برای برخی از اشیاء مطابقت دقیق با پرونده‌های کارتر را ارائه دهم.

محققان پیشین پیشتر دریافته بودند که اشیایی از پرونده‌های کارتر وجود دارد که در سوابق موزه قاهره منطبق نیستند اما تحقیقات آنها تا آنجا پیش نرفت که در موزه‌های دیگر اروپا یا آمریکا بررسی شود.

نقطه شروع این تحقیقات اغلب لیست مشروطیت Spink & Son بوده است، اما متاسفانه این لیست کامل نیست. وقتی از او پرسیده شد که چرا کارتر در وهله اول این اشیاء را تحویل نمی دهد گابولد می گوید: کارتر فردی در قرن نوزدهم بود و بسیار تحت تأثیر اشراف بریتانیا قرار داشت و می خواست مصر به همان شکلی که در زمان ملکه ویکتوریا بود باقی بماند. او متوجه نشد که مصر تغییر کرده است.

آثار دیگر طلایی توتانخ آمون

توتانخ آمون جز فراعنه ای نبود که ثروت عظیمی اندوخته باشد؛ اما تمایزش با سایر فراعنه در گنجینه دست نخورده اش بود.

آرامگاه‌های فراعنهٔ بزرگ هزاران بار در طول تاریخ مورد دست‌برد دزدان قرار گرفته‌ بود. آنچه آرامگاه توتانخ آمون را از دست‌برد نجات داد ورودی کوچک و پنهان شده در زیر سنگ‌ها بود که در طول همهٔ این سال‌ها جلب توجه نکرد.

چهارمین تابوت توتانخ آمون به تنهایی ۱۱۰۰ کیلوگرم طلای خالص داشت. در یکی از اتاق‌های مقبرهٔ او حدود ۶۵۰ قطعه جام، کوزه، مجسمه، تخت و گنج پیدا شد که تعدادی از آن‌ها با طلا و سنگ‌های گران‌قیمت تزیین شده بودند. همچنین لباس‌هایی از پوست پلنگ، گنجه‌هایی از عاج و جواهرات پیدا شد.

از ارزشمندترین اشیاء در این اتاق می‌توان به مجسمه‌هایی از طلای خالص و درشکهٔ شکار فرعون اشاره کرد. در جمع بیش از ۳۵۰۰ شیٔ از آرامگاه توتانخ آمون جمع‌آوری شد.

تلویزیون اینترنتی الماس اولین استارت آپ رسانه‌ای در صنعت طلا، جواهر، نقره، ساعت و آنتیک ایران